Tasavvufî Şiirin Özü: Mana

Batı’da ortaya çıkan modern düşünce ve ideolojilerin İran’a nüfuz etmeye başlamasıyla klasik dönem şiiri eleştirilere maruz kalmıştır. Modern İran şiirinin oluşma sürecinde birçok şair yazar, Batı menşeli düşüncelerin etkisiyle şairlerini, şiirlerinde anlam içeriğe kıymet vermedikleri gerekçesiyle eleştirilmiştir. Klasik şiirinde genellikle şiirin şekilsel özelliklerinin ön planda olduğu doğru olsa da dünyası görmezden gelinmemiştir. Özellikle dinî tasavvufî şiirlerde şairler halkı bilgilendirmeye, ahlâkî anlamda insanları iyiye doğruya ileten eserler kaleme almaya özen göstermişlerdir. Öncelikle nesir olarak alınan dinî-tasavvufî Farsça hikmetli oluşmasına zemin hazırlamış zamanla konular asli konularından biri haline gelmiştir. Gerek sûfî geleneğine bir tekkeye bağlanarak aktif şekilde katılan gerekse öğretiye gönülden bağlı olan şekilden çok manaya önem vermişlerdir. Şiirin şekli özelliklerini de göz ardı etmeyen bu şairlerin “düşünce inançlarını ifade etmede araç algıladıkları” söylenebilir. Bu çalışmada İslâmî öğretiyi merkeze alarak konulara yer veren halka rehberlik eden İranlı şairlerin; Senâî-i Gaznevî, Ferîdüddin Attâr Nişâbûrî, Sa‘dî-i Şîrâzî, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî Şemseddin Muhammed Hâfız-ı Şîrâzî’nin, şiirlerinden örnekler verilerek verdikleri gösterilmeye çalışılacaktır. Çalışmanın kapsamı tarafımızdan ismi anılan şairlerle sınırlandırılmıştır, yüzden sadece söz konusu şiire bakış açılarının yanı sıra verilecektir.